امامزاده سید محمد مکفلسیدمحمد بن احمد مکنا به ابوجعفر، ملقب به مکفل، از نسل امام سجاد (علیه‌السّلام) است. مزار این امامزاده در خیابان اصلی شهر الشامیه از توابع استان دیوانیه کشور عراق قرار دارد. ۱ - موقعیت جغرافیاییزیارتگاه سیدمحمد، در خیابان اصلی شهر الشامیه، از توابع شنافیه، واقع شده و بسیار مورد توجه اهالی است. ۲ - توصیف بنابنای بقعه، قدیمی است، اما در سال ۱۹۹۴ م افراد قبیله العبوده، آن‌را بازسازی کردند و نزدیک به یکصد سال است که خدمتگزاری بقعه را بر عهده‌دارند، ساختمان آرامگاه، شامل، صحن وسیع، رواق، حرم و گنبد است. ایوان بقعه، رو به شمال قرار دارد و گنبد بنا، به‌صورت شلجمی بلند، به قطر شش متر و ارتفاع پانزده متر است و با رنگ آبی، رنگ‌آمیزی شده است. ۳ - معرفی اجمالیسیدمحمد، بین اهالی، به سیدطالب و مُکَفَّل، شهرت دارد و این به سبب آن است که حاجات مردم را کفالت و برآورده می‌سازد، همچنین سیدمحمد را با عنوان «اخوه حمده»، «برادر حمیده» نیز می‌شناسند، زیرا معتقدند که خواهرش، حمیده، کنارش مدفون می‌باشد. شهرت این بقعه و کرامات سیدمحمد مکفل در دیوانیه و نواحی آن، چنان مطرح است که زائران زیادی در روزهای پنج‌شنبه و جمعه هر هفته، به این بقعه مشرف می‌شوند و شب را در صحن امامزاده، بیتوته می‌نمایند. [۱]
عامری، ثامر عبدالحسن، المراقد والمزارات فی العراق، ص۲۳۲.
۴ - نسببراساس شهرت محلی، خفته در این مکان، سیدمحمد بن احمد بن عیسی موتم الاشبال بن زید الشهید بن امام علی بن الحسین سجاد (علیه‌السّلام) است، [۲]
حسنی، عادل، دلیل العتبات والمراقد فی العراق، ص۱۶۹.
وی مکنا به ابوجعفر، معروف به اصغر و ملقب به مکفل است.مادرش، خدیجه، دختر علی بن عمر الاشرف بن امام سجاد (علیه‌السّلام) [۷]
ابونصر البخارى، سهل بن عبدالله، سر السلسلة العلویه، ص۱۰۶.
و سیدی زیبا و دانشمند بود.ابن‌خداع معتقد است او در بغداد، محبوس بود و در زندان درگذشت و از وی، چهار فرزند به نام‌های علی مکفل، جعفر، اسماعیل و حسین، به یادگار ماند. [۱۰]
ابوسعيده موسوى، سيدحسين، تاریخ المشاهد المشرفه، ص۱۸۵.
امام فخر رازی، ابوالحسن علی بن احمد مختفی را محبوس در زندان بغداد، ذکر نموده است، اما مسعودی، معقتد است که سعید حاجب در زمان مستعین عباسی، او را به همراه فرزندش، علی مکفل، از بصره به بغداد برد و به زندان افکند و چون پدر، وفات یافت، فرزندش را آزاد کردند. [۱۲]
مسعودی، علی بن حسین، مروج الذهب، ج۲، ص۴۳۰.
ابوالفرج اصفهانی، شهادت ابوجعفر محمد بن احمد مختفی را در زمان معتمد عباسی، ذکر می‌کند. به هرحال، محمد از دانشمندان و از شهدای اهل‌بیت (علیهم‌السّلام) است، محمد بن زکریا علائی می‌گوید نزد محمد بن احمد نشسته بودم، از اخبار، انساب و ابیات، برایمان خواند و انساب بطن در بطن قریش و طوایف دیگر را برایمان بازگو کرد. [۱۴]
ابونصر البخارى، سهل بن عبدالله، سر السلسلة العلویه، ص۱۰۷.
آنقدر این خاندان در بصره و بغداد شهرت داشتند که علی بن محمد ورزنینی یا علوی، معروف به صاحب زنج، ادعای نسب علی بن محمد بن احمد مختفی را نمود، اما او در ادعای خود، دروغگو بود. [۱۵]
عبيدلى، محمدشرف، تهذیب الانساب، ص۲۱۵.
۵ - تداوم نسلتداوم نسل محمد مکفل، تنها از یک فرزند او، ابوالحسن علی مکفل است و از او نیز دو فرزند به یادگار ماند، یکی، عبیدالله ضریر معمری بغدادی و دیگری، ابوالحسن یحیی که از بغداد به دمشق رفت. ابن‌طقطقی، عبدالله را بر فرزندان علی بن محمد، افزوده است، اما هیچ گزارشی از او نمی‌دهد، [۲۰]
ابن‌طقطقى، محمد بن على، الاصیلی، ص۲۴۳.
شرح حال پدر وی در قسمت مربوط به امامزاده عیسی بن زید مدفون در دیوانیه، بیان شد.۶ - پانویس۷ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «سیدمحمد مکفل»، ج۲، ص۲۸۴. رده‌های این صفحه : زیارتگاههای استان دیوانیه | مزار امامزاده‌های استان دیوانیه | مزار فرزندان امام سجاد
|